Czym jest myślenie krytyczne i dlaczego warto się go nauczyć?

15 kwiecień 2021

Głównym celem nauki w liceum jest poznawanie nowych wiadomości oraz rozwijanie umiejętności, które przydadzą nam się w przyszłości - w życiu zawodowym, codziennym, na studiach. Wykształcenie o charakterze ogólnym pozwoli nam także odnaleźć się w wielu w trudnych, nieprzewidzianych sytuacjach. W liceum uczymy się bowiem pewnego rodzaju wszechstronności. Jednym z jej aspektów jest bez wątpienia myślenie krytyczne.

Jak wykształcić w sobie myślenie krytyczne?

W jaki sposób możemy je w sobie wykształcić oraz kiedy nam się przydaje? Otóż ma ono charakter interdyscyplinarny, wręcz uniwersalny. Spotkamy się z nim zatem na różnego rodzaju zajęciach w szkole. I analogicznie, znajdzie ono zastosowanie w odmiennych sytuacjach i ułatwi nam radzenie sobie z różnego rodzaju wyzwaniami. U podstaw nowoczesnej nauki leży rozbudowana koncepcja jej weryfikowalności. Pewne twierdzenie może być powszechnie przyjęte dopiero wtedy, kiedy spełni określone w danej dyscyplinie wymagania, polegające również na podważaniu zasadności owej tezy. Tego typu krytyka pozwala sprawdzić, czy dany projekt lub pomysł znajdzie zastosowanie w różnego typu - być może nieprzewidzianych przez ich twórcę - sytuacjach i kontekstach. Powinni ją zresztą wysuwać zarówno specjaliści z danej dziedziny, jak i z pokrewnych, których spojrzenie jest inne i przez to cenne. Szeroko o filozofii nauki pisał Karl Raimund Popper, autor racjonalizmu krytycznego.

Powyższe metody, bazujące na myśleniu krytycznym, w pewnym zakresie warto również stosować w życiu codziennym. Pozwolą nam one radzić sobie z manipulacjami, z którymi mamy do czynienia w mediach, oraz weryfikować niepewne informacje, z którymi spotykamy się na co dzień chociażby w rozmowach. Krytyczne myślenie ułatwi nam funkcjonowanie we współczesnym społeczeństwie. Kierując się nim, nie staniemy się ofiarami oszustów (np. internetowych). Pozwoli nam ono odnaleźć się w świecie, w którym jesteśmy atakowani wieloma wiadomościami niemal bezustannie (głównie za sprawą właśnie mediów wirtualnych).

Nauka sprawdzania informacji

U podstaw myślenia krytycznego leży, jak już zostało wspomniane, weryfikowalność. A zatem zakłada ono, że przede wszystkim powinniśmy określić, jakie jest źródło danej informacji i czy została ona sprawdzona przez odpowiednich, zajmujących się związaną z nią dziedziną specjalistów. Z jednej więc strony z myśleniem krytycznym możemy się spotkać np. na lekcjach historii, na których ustalamy autentyczność różnego rodzaju wiadomości, czy języka polskiego i wiedzy o społeczeństwie, w czasie których w toku dyskusji dochodzimy do pewnych wniosków. Z drugiej zaś strony uczą go dyscypliny ścisłe. W myśleniu krytycznym duże znaczenie mają bowiem logika i umiejętności analityczne.